HIP
Haagse Hout

Artikelen

Haagse Bos

Het stadsdeel Haagse Hout is vernoemd naar het Haagse Bos. Hout is immers de oude aanduiding voor bos. In de dertiende eeuw lieten de graven van Holland hier een nieuw kasteel bouwen. Het werd een groot complex met het (huidige) Binnenhof als centrum. Den Haag en het Haagse Bos bestonden toen nog niet.

Haagse bos: verboden gebied

Niet alleen de graaf beleefde veel plezier aan het jonge bos. Ook gewone Hagenaars gingen het bos gebruiken. Ze kapten takken of bomen, ze lieten hun varkens er weiden of storten er vuil. Dat mocht niet, maar het gebeurde toch en op een gegeven moment had de graaf er zo genoeg van dat hij het bos liet afsluiten.

Haagse Bos: Acte van Redemptie

Dat het bos toen nog bestond was niet helemaal vanzelfsprekend. In de Tachtigjarige Oorlog zetten de Hollanders de graaf af en stelden zelf een regering samen. Omdat de graaf zich niet neerlegde bij zijn afzetting begon hij een oorlog tegen de Hollanders die ongeveer tachtig jaar duurde. De graaf was tevens koning van Spanje, dus hij had geld genoeg om lange tijd oorlog te voeren. De Hollandse regering had niet genoeg geld en daarom besloot men de eigendommen van de voormalige graaf te verkopen. Ook het Haagse Bos zou worden verkocht met de bomen. Die zouden worden gekapt en verkocht als bouwmateriaal.

Bezuidenhout

Het Bezuidenhout ontstond pas in de tweede helft van de negentiende eeuw als de woonwijk ‘Bezuidenhoutkwartier’. Daarvoor was het Bezuidenhout een polder met slechts hier en daar een woning. Omdat de weg door het Haagse Bos in de Middeleeuwen afgesloten was, kwamen er wegen om het bos heen. Aan de zuidkant van het bos kwam de Bezuidenhoutseweg, een hobbelig zandpad.

Bezuidenhout: wateroverlast

Na het graven van sloten liep het water gemakkelijker weg en werd het drassige veen droger. Het veen klonk in en de bodem zakte daarom elk jaar een stuk. Op den duur kwam het land lager te liggen dan het omringende land en liep het weer onder water. Nu probeerde men het Bezuidenhout met molens en dijken droog te houden.

Bezuidenhout: stadsuitbreiding

Pas in de negentiende eeuw kon het Bezuidenhout met een stoomgemaal beter droog worden gehouden. Toen woonden er in dit gebied nog nauwelijks mensen. De bebouwde kom van Den Haag hield op de hoek van de Herengracht en Prinsesessegracht. Daarna stonden er nog enkele huizen langs de Bezuidenhoutseweg en in het poldergebied stond nog een enkel huis. Na 1850 ging Den Haag groeien tot buiten de...

Bezuidenhout: de aanleg

Vanaf rond 1860 lieten verschillende bouwondernemers herenhuizen bouwen langs de Bezuidenhoutseweg. Tussen de rijen herenhuizen kwamen zijstraten, de eerste nieuwe straten van het Bezuidenhout. Door de slappe veengrond waren deze huizen niet goedkoop, want het veen moest eerst worden afgegraven en daarna worden aangevuld met zand. Bij de Pieter Bothstraat mat men een veenlaag van zo’n anderhalve meter. In een minder dure wijk bouwde men huizen soms wel op het veen en daar konden huizen later verzakken.

Bezuidenhout: Architect Van Liefland

In 1896 kwam voor het eerste een minder kleinschalig bouwplan op tafel bij de gemeente. Architect W.B. van Liefland tekende voor de Algemeene ’s-Gravenhaagsche Bouwgrond Maatschappij zelfs een bouwplan dat al het vrije weiland in het Bezuidenhout tot aan de Laan van Nieuw Oost-Indië vrijwel geheel vulde. Architect Van Liefland was een prettige gesprekspartner van gemeentearchitect Lindo...

Bezuidenhout: buitenplaatsen

Aan de andere kant van het Haagse Bos lag vreemd genoeg ook veen. In het zuidelijk deel van het Benoordenhout, tussen het bos en de Wassenaarseweg, lagen in de Middeleeuwen zelfs enkele turfvelden. Dit drassige veengebied kreeg op een gegeven moment de naam ‘Benoordenhoutse polder’, hoewel dit gebied formeel geen polder was. Aan de andere kant van het pad dat de Wassenaarseweg toen was...

Mariahoeve

Over de laatste wijk van stadsdeel Haagse Hout is lang nagedacht. Al in 1903 tekende stadsbouwmeester Lindo een nieuwe woonwijk op de plek van het latere Mariahoeve. Toen enkele jaren daarna een nieuwe spoorlijn tussen Hollands Spoor en Scheveningen in dit gebied kwam te liggen, moest een ander plan worden bedacht. Maar voor het probleem van een spoorlijn midden in de wijk vond men geen...

Archeologie: Bronovo

Tussen 1985 en 1991 hebben verschillende archeologische onderzoeken plaatsgevonden bij het Bronovoziekenhuis aan de Van Hoogenhoucklaan. Bij deze opgravingen zijn resten gevonden uit de midden bronstijd A en de late ijzertijd.. De vindplaats ligt op de stuk van een strandwal in de top van het Oude Duin. Het oudste niveau bevatte grote hoeveelheden scherven die allemaal als Hilversumaardewerk zijn...

Archeologie: de Landscheiding

Op de Landscheidingsweg loopt al sinds de middeleeuwen ‘de Landscheiding’; de grens tussen het Hoogheemraadschap Delfland en het Hoogheemraadschap Rijnland. De grens was een dijk die voorkwam dat water van Rijnland naar Delfland stroomde. Het waterpeil scheelde toen gemiddeld een meter. Water- of heemraadschappen werden in de 13de eeuw opgericht om de strijd tegen het water te...

Benoordenhout: de dierentuin

De aanleg van het Benoordenhout als woonwijk begon op het eind van de negentiende eeuw, maar het grootste deel van de wijk stamt uit de twintigste eeuw. In ongeveer dezelfde tijd als de stadsuitbreiding aan de zuidkant van het Haagse Bos startte, kreeg de “Benoordenhoutse polder” een zoölogisch-botanische tuin, later in de volksmond bekend als Haagse Dierentuin. Het...

Benoordenhout: Nassaukwartier

Direct grenzend aan de Dierentuin ontstond op het eind van de negentiende eeuw een nieuwe woonwijk in de Benoordenhoutse polder. Het eerste bouwplan heette toepasselijk “Bosch – en Veldzicht” en werd later Nassaukwartier genoemd. De huizen werden gebouwd in ongeveer de jaren 1894-1902. Dit wijkje kon pas worden uitgebreid toen de familie van Bylandt het overgrote deel van hun...

De Tweede Wereldoorlog

De Tweede Wereldoorlog liet ook in Haagse Hout zijn sporen na. In mei 1940 veroorzaakte een neergestort Duitse vliegtuig nog verrassend weinig schade aan in de Adelheidstraat, maar in de volgende jaren werd het aanzien van het Haagse Hout op soms dramatische wijze aangetast. Toen de Duitsers in de laatste jaren van de oorlog het kustgebied van Den Haag omtoverden tot vestinggebied, laag ook het...

De Tweede Wereldoorlog: Bombardement

De grootste schade liep het Haagse Hout op bij het zware bombardement van 3 maart 1945. Sinds de herfst van 1944 waren de Duitsers de omgeving van Den Haag gaan gebruiken om V2-raketten af te schieten naar Londen. Die veroorzaakten daar grote schade en enkele duizenden doden. Het was de Britse luchtmacht niet gelukt om de opslagplaatsen en lanceerinstallaties met kleine jachtvliegtuigen uit te...

De Tweede Wereldoorlog: Wederopbouw

Na de oorlog herstelde men het Bezuidenhout niet in oude staat. Stadsbouwmeester Dudok wilde de wijk betere verbindingswegen geven naar het centrum en hij probeerde ook het rijk te helpen aan meer kantoorruimte. Op de grens van het centrum en het Bezuidenhout tekende hij een massaal regeringscentrum rond een groot plein. Het rijk wilde de over veel gebouwen verspreidde ministeries concentreren in...

Archeologie: Hubertustunnel

Voor de bouw van de Hubertustunnel was al bekend dat bij de aanleg archeologische resten zouden verdwijnen. Om die reden zijn archeologen van de afdeling archeologie van de dienst stadsbeheer van de gemeente Den Haag een onderzoek gestart.

Archeologie: landschap Hubertustunnel

Het landschap in dit gebied is eeuwenlang door zee en wind gevormd. Tussen 4000 en 2000 v. Chr. ontstaan er strandwallen met daarop lage duinen. Hoge en droge plekken voor de eerste bewoners.
De zee brengt steeds meer zand mee. De kustlijn verschuift en ligt honderden meters verder naar het westen dan nu. Na de vorming van standwallen en duinen wordt het gebied droog genoeg voor bewoning.

Archeologie: bronstijd Hubertustunnel

Van bewoning uit de bronstijd is vooral het crematiegrafveld van groot belang. Daarnaast zijn diverse voorwerpen gevonden in een afvalkuil.

Archeologie: middeleeuwen Hubertustunnel

In de 12de eeuw stond hier korte tijd een boerderij. Later veranderde het terrein in akkerland waarvan opmerkelijke greppels zijn teruggevonden.